Kategoria: Religia i śmierć
POPRZEDNI PROCES
Poprzedni proces kojarzy się z poglądami metafizycznymi, zgodnie z którymi można być tutaj i teraz w kontakcie z absolutem przenikającym całe życie. Tak więc w mahajanie występuje połączenie sprzeczności: nirwana i sansara (cykliczny strumień egzystencji) są stanami identycznymi. To istnienie i niebyt to nie tylko absolut transcendentny wobec świata, lecz także sama istota zjawisk. Tak więc nurzamy się, by tak rzec, w morzu wyzwolenia — gdybyśmy tylko mogli je dostrzec. Podobnie w taoizmie mędrzec może uczestniczyć w wiecznej Tao dostosowując się do niej przez powstrzymanie się od działania. W neokon- fucjanizmie najwyższy absolut można poznać obejmując istotę tego wszystkiego, z czego utworzony jest otaczający nas świat i my sami.
WZORCE MYŚLENIA
Takie wzorce myślenia mogą w niejednakowy sposób uwzględniać problematykę przezwyciężenia śmierci. Osiągnięcie jedni z absolutem oznacza, można powiedzieć, odkrycie tajemnicy życia wiecznego, a tym samym umożliwia spokojne przyjęcie śmierci: nie ma potrzeby zakładać jakiegoś wiecznego stanu duszy (jak w dżinizmie czy w jodze na przykład) poza ostateczną śmiercią. Choć w religiach wschodnich pojawiają się od czasu do czasu idee sądu pośmiertnego, to jednak pozostają one bez większego znaczenia, z jednej strony dzięki koncepcji ponownego urodzenia, z drugiej zaś dzięki pewnemu sceptycyzmowi, który występuje w konfucjanizmie. Zgodnie z wiarą w karman „sąd” dokonuje się na podstawie rozpatrzenia życia przeszłego i uczynków obecnego życia jednostki.
PRZERAŻAJĄCE CECHY
Przerażające cechy tamtego świata, oglądane z innej perspektywy, jak w Tybetańskiej Księdze Zmarłych, są ujęte w symbolicznej formie piekielnych mąk, co jest wynikiem, iż jednostce nie udało się po śmierci osiągnąć spokoju i oświecenia. Odzwierciedla to w pewnym stopniu aspekt mityczny w nauce hinduizmu, gdzie Bóg jest jednocześnie źródłem dobra i zła, a oczyszczona dusza wznosi się ponad te męki.Nauki szkoły Czystej Ziemi, religia bhakti pro- pagowana przez Ramanudżę oraz wiele innych objawów kultu pełnego miłości dla ludzi Boga ujawniają duże podobieństwo do kultu chrześcijańskiego, bez względu na to, jak różne są w tych porównywanych przejawach podstawy mitologiczne.
ASPEKT WIERZEŃ
Należy tutaj wyraźnie podkreślać występowanie nadziei na niebiańskie połączenie z Bogiem, gdyż zazwyczaj zuboża się w tym względzie pogląd na istotę religii wschodnich. Jednocześnie trzeba stwierdzić, że to nie ten aspekt wierzeń wschodnich jest przeciwstawieniem nadziei wyznawców judaizmu, chrześcijaństwa i islamu; połączenie wierzeń w ponowne narodziny i waga, jaką się przywiązuje do jogi, dostarczają w religiach wschodnich innej perspektywy — perspektywy, w której przezwyciężenie śmierci odbywa się poza niebem: przez osiągnięcie tutaj i teraz oczyszczenia i spokoju ducha.